#IMPACTSTORIES: inspirerende verhalen over impact & innovatie
13 december 2024
Projectleider Susan Leclercq: ‘Dit is de eerste keer dat we vanuit de Faculteit Rechtsgeleerdheid direct met basisscholen werken, wat hopelijk ook opgenomen gaat worden in de Bacheloropleiding. Deze pilot valt eigenlijk onder een wereldwijde street law movement, een beweging die mensen bewust wil maken van het recht in hun dagelijks leven. Het is zowel een experiment voor ons als voor onze rechtenstudenten en scholieren.'
Voor deze laatste les hebben vijf leerlingen van basisschool De Schakel hebben een toga aangetrokken en zitten ze helemaal in hun rol als rechters en advocaten voor de zaak van Sofie die ze naspelen. Het twaalfjarige meisje Sofie, de eiser, heeft een make-upsetje gestolen, waarop de Winkelier, de gedaagde, foto’s van Sofie ophing in zijn winkel met de tekst ‘Dit is een dief’. De vraag: mag de Winkelier dit wel doen?
We worden welkom geheten door Tanja Jadnanansing, Stadsdeelvoorzitter Amsterdam Zuidoost vertelt ons over het Stadsdeelkantoor. Studenten Kate Wildschut, Mina Mirzai en Swastika Garib verdelen de rollen onder de leerlingen, ‘Deze keer ben ik de rechter!’ Wildschut, Mirzai en Garib studeren rechten aan de UvA en maken deel uit van een pool van vijf studenten die samen met docent, jurist en oprichter van Stichting MetRechtInvesteren Judith Hoefnagel de kinderen door bijna het hele rechtssysteem loodsen: van kinderrechten en mensenrechten tot aan een bezoek aan de rechtbank van Amsterdam.
Ze gaan in gesprek en verzamelen met de advocaten van Sofie en de Winkelier hun argumenten. De rechters formuleren de vragen die ze moeten stellen. ‘Sofie moet naar de gevangenis!’ Wildschut legt uit dat de rechter haar ook taakstraf kan opleggen, of er kan een traject gestart worden met bureau Halt, om te voorkomen dat ze een strafblad krijgt.
Voor de derde in november les gingen de leerlingen op bezoek bij de Wijkrechtbank in Zuidoost bij buurtrechter Leijten, onderdeel van het Wijkactieteam. Vooral is zij de rechter van de zitting over Jip de kip, een casus over dierenrecht waar de leerlingen eerder indoken. ‘Zijn jullie hier al eens geweest?’ meteen schieten er een aantal handen omhoog. ‘Heel vaak, maar alleen voor de chocomel!’ iedereen lacht.
De buurtrechter gaat verder met de leerlingen in gesprek, waarbij de leerlingen barsten van de vragen, over ruzie op school, ouders die scheiden en wat wel en niet mag. Uiteindelijk komen de leerlingen tot de conclusie dat een rechter veel lijkt op hun eigen juf op school, die ook de orde bewaart, ingrijpt wanneer het nodig is en problemen bespreekbaar maakt.
Hoefnagel: ‘Gaandeweg leren we veel over lesstof die aanslaat en het niveau van de kinderen. Aan het eind van de reeks hebben we een heel goed idee van wat ze aan kunnen. Ik merk echt dat ze steeds meer betrokken zijn bij wat we behandelen, dat er ineens een lampje gaat branden, dat is fantastisch.’
De groep studenten die samen met Hoefnagel het vak geven is heel divers. Wildschut is masterstudent strafrecht: ‘Ik had het niet van tevoren bedacht in mijn studie, maar als kind wilde ik al juf worden. In mijn bachelor gaf ik ook les aan studenten, dus ik sluit het onderwijs zeker niet uit als carrière.’ Swastika wilde graag leservaring opdoen: ‘Ik was echt op zoek naar lesgeven over recht, wat niet veel wordt aangeboden. Dus dit was voor mij een unieke kans.’
Sofies advocaat opent de zaak met de claim dat er sprake is van privacy schending en reputatieschade. ‘Waarom maakte u een foto van een meisje van twaalf jaar?’ vragen de rechters aan de representatie Winkelier, ‘dat kan ècht niet.’
‘De Winkelier heeft de foto van het eigen beveiligingssysteem gehaald, dit is dus geen privacy schending. Hij heeft de foto alleen op eigen terrein verspreid, in en rond de winkel. Dat is zijn goed recht, Sofie mag toch niet zomaar stelen?’
‘Sofie is nog maar twaalf jaar, ze heeft een heel leven voor zich. Welke school of werkgever neemt een meisje aan dat heeft gestolen? Daarom eisen wij voor onze client een schadevergoeding van 180 euro, en voor reputatieschade 600 euro.’ Waarop de Winkeliers’ advocaten resoluut antwoorden: ‘Wij gaan u géén geld geven.’
‘Goed, orde in de zaal, wij als rechters gaan hierover in beraad.’ Na een kort reces komen de rechters terug met hun oordeel: ‘De Winkelier moet de helft van de schadevergoeding voldoen aan de eiser, te weten 390 euro, en krijgt een taakstraf van 15 dagen (120 uur). De eiser Sofie krijgt een deel van haar schadevergoeding, maar ook een taakstraf van 5 dagen (45 uur). Daar kunnen de advocaten van beide partijen zich wel in vinden. Dan is het tijd voor cupcakes en krijgen de leerlingen hun diploma. Al met al een zeer geslaagde middag en een feestelijke afsluiting van de pilot.